Okres wakacyjny to czas, w którym rozpoczyna się sezon intensywnych burz. Zjawiska te mogą być niebezpiecznie nie tylko dla osób przebywających na zewnątrz, ale i wewnątrz budynków. Uderzenie pioruna może bowiem spowodować poważną awarię instalacji elektrycznej, co finalnie może doprowadzić do pożaru. Aby wykluczyć taką sytuację, konieczne jest zainstalowanie w budynku zabezpieczeń, które mają chronić przed skutkami bezpośrednich wyładowań i przepięć elektrycznych. Jak o to zadbać?
Czym są przepięcia elektryczne?
Przepięcie elektryczne to niebezpieczne zjawisko, które ma miejsce wtedy, gdy do instalacji elektrycznej dostaje się krótkotrwały ładunek prądu piorunowego, który przekracza jej wytrzymałość o kilkaset razy. W efekcie napięcie w instalacji gwałtownie wzrasta, tym samym uszkadzając urządzenia elektryczne, które napotyka po drodze. W momencie, w którym takie napięcie pojawi się w elementach nieuziemionych, może doprowadzić do pożaru.
Co do zasady, wyróżnia się dwie główne przyczyny przepięć elektrycznych: zewnętrzne i wewnętrzne. Pierwsze z nich powstają w sytuacji, w której piorun uderza bezpośrednio w budynek, instalację odgromową lub instalację fotowoltaiczną, albo w pobliski budynek, pomieszczenie gospodarcze, czy też urządzenie zewnętrzne (np. antenę telewizyjną). Drugie z kolei są powodowane niewłaściwym uruchomieniem lub działaniem urządzeń i przepływem prądu zwarciowego.
Jakie klasy dla ochrony urządzeń wyróżniamy?
W sezonie burzowym ryzyko wystąpienia przepięć elektrycznych jest bardzo wysokie. Dlatego też warto chronić urządzenia elektryczne w swoim domu. Wybór odpowiednich zabezpieczeń powinien być dyktowany:
- rodzajem budynku, jaki ma podlegać ochronie (np. dom jednorodzinny, blok mieszkaniowy),
- montażem w rozdzielnicy,
- wymaganiami, co do zabezpieczeń (czy ochronie ma podlegać także wrażliwa elektronika).
Obecnie wyróżnia się 3 klasy zabezpieczenia instalacji niskiego napięcia:
- klasa I (dawniej klasa B) – ograniczniki do ochrony przed bezpośrednim wyładowaniem w budynek, które bazują na technologii iskiernikowej lub warystorowej;
- klasa II (dawnej klasa C) – ograniczniki do ochrony przed przepięciami pośrednimi i negatywnymi skutkami uruchomienia urządzeń, które bazują na technologii warystorowej. Są także stosowane przy zabezpieczaniu rozległych instalacji, gdy przewody między rozdzielnicą główną a kolejnymi są dłuższe niż 10-15 metrów;
- klasa III (dawnej D) – ograniczniki wygładzające napięcie, które są montowane przy wrażliwych urządzeniach (np. sprzęt RTV/AGD), a które bazują na technologii warystorowej.
| Kategoria przepięć(poziom przepięć wytrzymanych przez urządzenie) | IV | III | II | I |
| Nap. znam. udarowe [kV] | 6 | 4 | 2,5 | 1,5 |
| Rodzaj urządzeń | Do stosowania w złączach | Stanowiące część instalacji stałej i dotyczące przypadków, w których ich niezawodność i dyspozycyjność jest przed-miotem specjalnych wymagań | Przeznaczone do zasilania z instalacji stałej | Czułe narzędzia elektroniczne o zmniejszonej wytrzymałości |
| Przykład urządzeń | Liczniki energii elektrycznej, mierniki, główne zabezpieczenia nadprądowe | Zabezpieczenia w rozdzielnicy (tablicy) mieszkaniowej, urządzenia do zastosowań przemysłowych z trwałym przyłączeniem do instalacji stałej, np. piece, silniki | Przyrządy, narzędzia przenośne, sprzęt gospodarstwa domowego | Komputery, sprzęt hi-fi, smartphone’y, tablety, konsole, routery WiFi |
Tabela 1. Poziom zabezpieczeń wymagany do właściwej ochrony urządzeń elektrycznych przed przepięciami
Jak odpowiednio dobrać zabezpieczenia?
Skoro już wiemy, jak ważne jest stosowanie odpowiednich zabezpieczeń chroniących przed przepięciami elektrycznymi, warto przyjrzeć się ich doborowi w praktyce.
1. Przepięcia w rozdzielnicy tablicy mieszkaniowej
Tablice mieszkaniowe to jedno z głównych miejsc, w których może dojść do przepięcia łączeniowego. Aby tego uniknąć, wykorzystuje się ograniczniki klasy I i II, dzięki którym mieszkańcy i ich mienie są chronione zarówno przed pośrednim, jak i bezpośrednim wpływem prądu piorunowego.
2. Przepięcia w rozdzielnicy w mieszkaniu w bloku wielorodzinnym
Przewody idące z rozdzielnicy głównej do poszczególnych lokali są bardzo długie. Wobec tego efekt tłumienia przez ograniczniki klasy I i II może być ograniczony. Dlatego dla zachowania optymalnej ochrony wymagane jest zastosowanie dodatkowego ogranicznika klasy II w tablicy mieszkaniowej w każdym mieszkaniu w bloku.
3. Przepięcia w domu jednorodzinnym
Na szkodliwe działanie przepięć elektrycznych narażony jest także wrażliwy sprzęt elektroniczny, który każdy posiada w swoim domu. Najprostszym sposobem na jego ochronę jest zastosowanie ograniczników przepięć klasy III, które są wpinane bezpośrednio w gniazdko elektryczne zasilające urządzenia. Zabezpieczenia są dostępne w formie listew przeciwprzepięciowych lub boxów. Oprócz tego koniecznie jest zainstalowanie w rozdzielnicy elektrycznej ogranicznika wyższej klasy, aby całościowo podejść do ochrony swojego mienia!
Chcesz zapewnić sobie i swojemu sprzętowi najlepszą ochronę? W hurtowni Elmix kupisz ograniczniki przepięć każdej klasy!